آیا جهان ملک خاتون همان شاخ‌ نبات حافظ است

در جامعه ای که باید حال و هوای زنانه را پنهان نگه داشت آیا چاره یک زن شاعر، سرودن شعر به سبک مردانه است؟ مثلا خود را مرد بپندارد و معشوق خود را زن. تأمل در این مسئله‌ که حتا میدان شعر و شاعری هم به دست مردان باشد و بازگویی احساسات زنانه ناپسند یا به قولی غیر مجاز باشد سخت است و موقعیت زن شاعر در هر دوره‌ ای که باشد را کاملا مشخص می‌کند. جهان ملک خاتون هم در قرن هشتم حتما از القاب ضعیفه و کنیزه و کمینه به دور نبوده است که نبوغ شعری خود را برای هر چه ناشناس ماندن مدفون کرده است. وقتی نای او در نوشتن «عشق» و ناله اش از «فراق» بوده است. و همین سبب  نوشتن دیوانی به نام «فریادی عاشقانه» شد.

به گزارش خبرگزاری شعر ایران تارنا - جهان ملک خاتون، شاعر پارسی‌ گوی و هم قرن و همراه حافظ شیرازی دختر جلال الدین مسعودشاه اینجو، حکمران فارس بود. شاهدخت و بانوی شاعر ایرانی که تک فرزند نیز بوده است غزل‌های بسیاری به استقبال از حافظ سروده است.

زندگی جهان ملک خاتون و حافظ هر دو با در پرده ابهام پوشیده است و تنها چیزی که پیداست این است که آن دو با یکدیگر مشاعره‌های بسیار داشته‌اند

تا جایی که عده‌ای بر این باورند که شاید جهان ملک خاتون همان شاخ نبات در دیوان حافظ باشد که حافظ را به او قسم می‌دهند.

باور کردنی نیست که دیوان جهان ملک خاتون با بیش از 15 هزار بیت تقریبا چهار برابر دیوان حافظ است و می‌توان گفت این شاهدخت بیش از هر شاعر زن دیگری در تاریخ ادبیات ایران تا قرن حاضر شعر سروده‌است.

گفتنی است پل اسمیت  شاعر و نویسنده و مترجم استرالیایی که متولد ۱۹۴۵ میلادی در ملبورن است، با ۴۵ سال سابقه کار ترجمه کتاب، فیلم و نمایشنامه، همیشه علاقه اش را با ترجمه آثار بسیاری از نویسندگان و شاعران کلاسیک و تصوف ایرانی به فرهنگ و ادبیات ایران نشان داده است. می‌دانیم که ترجمه اسمیت از دیوان حافظ به عنوان یکی از نزدیک‌ترین ترجمه‌ها و زیباترین آن‌ها به روح اشعار حافظ شناخته شده است. او به تازگی غزل‌های جهان ملک خاتون را با عنوان «غزل‌های ملک خاتون، شاعر صوفی و دوست حافظ» با مقدمه‌ای زیبا و بلند به قلم خود درباره زندگی، زمانه و اشعار او، از سوی انتشارات مستقل کریت اسپیس روانه بازار کرده است.

نکته جالب و گفتنی درباره شاعره ایرانی جایگاه بین‌المللی او است، البته معلوم نیست که نسخه ای از دیوان اشعار او چگونه از کتابخانه ملی پاریس سر درآورده است.

نمونه ای از اشعار جهان ملک خاتون

«آیینه جمال تو از آه من گرفت

یا ناله‌های زار سحرگاه من گرفت

ما هم جواب داد که معهود در جهان

اینست بی‌راه دلت ماه من گرفت

با این گرفتگی که تو بینی رخ مرا

خور روشنی ز پرتو درگاه من گرفت

رفتم که پای مرکب عالی ببوسمش

اشکم به رو دوید و سر راه من گرفت

در معرکه که قلب و جناحست و میسره

شیران شرزه پنجه روباه من گرفت

فریاد و الغیاث که داندان مدعی

بر رغم حال من لب دلخواه من گرفت»

این  شاهدخت ایرانی با تخلص «جهان» تا سال ۷۸۴ زنده بوده است اما پیش از حافظ دار فانی را وداع می‌گوید. و این سوال همیشه باقی است که آیا او همان شاخ نبات حافظ بوده!

هر روز به شیوه‌ای و لطفی دگری

چندان‌که نظر می‌کنمت خوبتری

گفتم که به قاضی برمت تا دل خویش

بستانم و ترسم دل قاضی ببری

پایان خبر/