نخستین خبرگزاری شعر و تـرانه ایـران
به مناسبت روز سعدی؛
سعدی شیرازی ققنوس ادبیات فارسی است که جان تازه ای به پارسی زبانان داد و شهد و شکر به آن افزود، سعدی با حفظ اعتدال و نگاه ویژه خود، روزهای سخت تاریخ ایران را تاب آورده است.
به گزارش خبرگزاری شعر ایران- تارنا: روز اول اردیبهشت‌ماه با نام سعدی و بزرگداشت این شاعر گره خورده است. ابو محمد مشرف الدین مصلح ابن عبدالله بن شرف الدین شیرازی، ملقب به ملک الکلام و افصح المتکلمین در سال‌های اول سده هفتم هجری در حدود سال ۶۰۶ هجری قمری در شیراز متولد شد، خانواده او از عالمان دین و پدرش از کارکنان دربار اتابک بود و سعدی نیز از همان دوران کودکی تحت تعلیم و تربیت پدرش قرار گرفت و در همان دوران کودکی نیز پدرش را از دست داد و تحت تکفل جد مادری خود قرار گرفت.
سعدی بین سال‌های ۶۰۰ تا ۶۱۵ هجری قمری در شیراز متولد شد؛ البته برخی از صاحب‌نظران سال تولد او را ۵۸۵ هجری قمری ذکر کرده‌اند. از آنجا که اطلاعات دقیقی درباره زندگی‌نامه این شاعر بزرگ در دست نیست، بیشتر اطلاعات بر اساس فرضیات و آثار او به دست آمده است که البته ممکن است اطلاعات جمع‌آوری‌شده از روی آثار وی، با مبالغه و افسانه درآمیخته باشد.
سعدی در جوانی در مدرسه نظامیه بغداد تحصیل می‌کرد که مهم‌ترین مرکز علم و دانش جهان اسلام در آن زمان به شمار می‌رفت. او به تحصیل ادب، تفسیر، فقه، کلام و حکمت پرداخت و پس از مدتی به‌عنوان خطیب به شام، مراکش، حبشه و حجاز سفر کرد. سپس به شیراز برگشت و تا پایان عمر در این شهر اقامت کرد.
نام کوچک سعدی، برگرفته از نام پدربزرگ پدری‌اش، «مصلح» بود. سعدی در سن ۱۲ سالگی پدر خود را از دست داد و در برخی آثار خود، از او به نیکی یاد کرده است. جالب است بدانید که سعدی خواهرزاده قطب‌الدین شیرازی بود؛ یکی از علمای ایرانی قرن هفتم که نقش مهمی در گسترش حکمت، فلسفه، علوم طبیعی، هنر و پزشکی ایفا کرد.
استاد سخن در سال ۶۵۵ هجری قمری «سعدی‌نامه» یا «بوستان» را به نظم درآورد و یک سال پس از آن یعنی در سال ۶۵۶ هجری قمری «گلستان» را تالیف کرد. فاصله اندک میان نگارش بوستان و گلستان، نشان از تبحر، فرهنگ و ادب بسیار بالای این شاعر بزرگ دارد. او علاوه بر بوستان و گلستان، قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیع‌بند، رباعیات و مقالات بسیاری نگاشت که همگی در کتاب «کلیات سعدی» جمع‌آوری شده‌اند.
سعدی در زمان مشروطیت
کودکان در مکتب‌خانه‌ها گلستان می‌خوانند، حکایت‌هایش در کوچه و بازار به ضرب‌المثل تبدیل می‌شود و جیمز موریه در کتاب «سرگذشت حاجی بابای اصفهانی» که کتابی است درباره اوضاع ایرانیان در زمان قاجار، سعدی را شاعر ملی ایرانیان می‌خواند. در ترجمه این کتاب هم ردپای تأثیرگرفتن از گلستان پیداست. در قرن‌های بعد از سعدی، افراد زیادی تلاش کردند آثاری به تقلید از گلستان بنویسند. گلستان به زبان‌های دیگر هم ترجمه شد و می‌گویند در سال ۱۲۳۸ هجری قمری که اولین چاپخانه در شهر تبریز تأسیس شد، گلستان اولین کتابی بود که در ایران به چاپ رسید.
در دوره مشروطه‌خواهی شرایط تغییر می‌کند. گروهی از تجددخواهان مثل میرزاآقاخان کرمانی و فتحعلی آخوندزاده در آستانه مشروطه می‌خواهند برای ایجاد تغییر، ردپاهای گذشته را پاک کنند. آن‌ها از سعدی خوششان نمی‌آید؛ چون فکر می‌کنند سعدی نصیحت‌گوی است، افکاری قدیمی دارد که برای ایرانِ جدید مناسب نیست. به نظر آن‌ها دیگر دوره پادشاهی هفتصدساله سعدی و گلستانش بر ادبیات فارسی کافی است. دامنه اعتراض به آثار سعدی گسترده می‌شود، حتی برخی شاعران معروف معاصر مثل نیما یوشیج در ارزش شعری آثار سعدی شک می‌کنند و می‌گویند مهارت سعدی فقط در به‌نظم کشیدن کلمات است.
اما سعدی همان‌طور که با حفظ اعتدال و نگاه ویژه خود در روزهای سخت تاریخ ایران تاب آورد، از این دوران هم گذر می‌کند. دوره‌ای می‌رسد که سعدی با غزل‌هایش شناخته می‌شود، خواننده‌های بزرگی مثل بنان، تاج اصفهانی، گلپایگانی و... از سعدی می‌خوانند. زبان شعرهای او ساده و روشن است، حواس شنونده این موسیقی به فهم شعر پرت نمی‌شود، از آواز لذت می‌برد، از عشق سرشاری که در غزلیات سعدی است و از خوش‌بینی او به اوضاع و احوال جهان. سعدی‌خوانی ادامه پیدا می‌کند و خواننده‌ای چون محمدرضا شجریان غزل‌های زیادی از سعدی را به تصنیف و آواز تبدیل می‌کند، خواننده‌های جوان‌تری هم از سعدی خوانده‌اند که شاید شما هم آن‌ها را شنیده باشید. شاید در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌هایی که به دستتان می‌رسد، با بیت‌هایی از او مواجه شده باشید.
بوستان و گلستان سعدی
یکی از تاثیرگذارترین کتاب‌های نثر در ادبیات فارسی را می‌توان گلستان دانست. سعدی این کتاب را در سال ۶۵۶ هجری قمری، یعنی یک سال پس از نگارش بوستان به تالیف درآورد. گلستان به نثر آهنگین و آمیخته با نظم (نثر مسجع) نوشته شده و شامل هشت فصل به نام‌های سیرت پادشاهان، اخلاق درویشان، فضیلت قناعت، فوائد خاموشی، عشق و جوانی، ضعف و پیری، تاثیر تربیت و آداب صحبت است.
سعدی در این کتاب از پرداختن به تاریخ نگاری و تذکره نویسی پرهیز کرده و تمرکز خود را بر بیان امور مربوط به زندگی و منش اشخاص گذاشته و اوضاع فرهنگی و اجتماعی زندگی مردم آن زمان را به زیبایی هرچه تمام‌تر به تصویر کشیده است؛ همچنین حکایت‌های کوتاه و بلند بسیاری در این کتاب آمده که خواندن هر یک از آن‌ها تجربه‌ای جدید را مقابل چشمان خواننده رقم خواهد زد.
شیوه نگارش گلستان مبتنی بر زبان عامیانه و ساده است و در آن از کلمات پیچیده و دشوار حذر شده است؛ ازاین‌رو فهم اکثر قسمت‌های آن به‌سادگی میسر است.یکی از نخستین کتاب‌هایی که پس از ورود صنعت چاپ به ایران، با استفاده از ماشین چاپ منتشر شد، گلستان سعدی بود. این کتاب اولین بار در سال ۱۸۲۴ میلادی در تبریز به چاپ رسید.
گلستان، تقدیمی سعدی به «سعدبن ابوبکر زنگی»، ولیعهد فارس است. از دیگر آثار سعدی که به نثر نوشته شده است، می‌توان به مجالس پنجگانه، رساله عقل و عشق و نصیحه الملوک اشاره کرد.
مرکز سعدی شناسی، از سال ۱۳۸۱ خورشیدی، روز اول اردیبهشت را به این شاعر بزرگ و محبوب کشورمان اختصاص داد و آن را روز سعدی اعلام کرد.
اتمام خبر /
برچسب ها: خبرگزاری شعر تارنا سعدی روز سعدی سایت شعر سعدی کیست ابو محمد مشرف الدین مصلح
