با توجه به پخش سری جدید برنامه قندپهلو و حضور بانوان به عنوان شاعران طنزپرداز در این برنامه به سراغ الهه کاشانی یکی از شرکت کنندگان این برنامه رفتیم تا درخصوص شعر، طنز و قندپهلو به گفتگو بنشینیم:
خانم کاشانی لطفا جهت شروع بحث و آشنایی بیشتر با مخاطب، خودتان را معرفی کنید؟ الهه کاشانی، متولد ۱۷ دی ماه سال ۱۳۶۰ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی . فعالیت ادبی خودم را از سال 76 شروع کردم که درهمان سال با غزلی، برگزیده مسابقه جشنواره پاسخ به نامه ریس جمهور شد. در سال ۷۷ در جشنواره خوارزمی در رشته شعر و داستان حائز رتبه شدم و در سال ۷۸ جزو برگزیدگان المپیاد ادبی کشور شد بودم. در سال ۷۹ از دست اندرکاران تأسیس انجمن شاعران جوان کاشان بودم. در دوران دانشجویی همچنان از پا ننشستم و در دوره ای ویراستار و نویسنده ستون ادبی در مجله ی دانشجویی نگاه نو بودم . سال ۸۲ مسئول فرهنگی و سردبیر نشریه تشکل جوانان ایران اسلامی شدم. سال ۸۳ تغییر رشته دادم و از فعالیت های ادبی به کلی دست کشیدم . اما به حول و قوه الهی! اواخر مرداد 94 دوباره به جریان های ادبی پیوسته و تلاش دوباره خود را شروع کردم. حاصل این تلاش چاپ مجموعه اول کتاب \بندهای آزاد\ در اردیبهشت ۹۵ و مجموعه دوم آن در فروردین ۹۶ است که البته در حال حاضر مشغول کتاب بندهای آزاد ۳ هستم. دو کتاب از اشعار خودم نیز در قالب سه گانی و آزاد در مرحله ویرایش نهایی می باشد .
در خصوص شعر طنز، لطفا بفرمایید آیا این نوع شعر داری ویژگی های خاصی است؟ شعر طنز همواره با انتقاد و اعتراض روبرو بوده و شاید بتوان این را جدی ترین خصیصه شعر طنز به شمار آورد. البته فراگیر بودن آن، سهولت لفظ و نزدیک بودن به زبان عامه مردم نیز از ویژگی هایی هستند که در شعر طنز عمومیت دارند. از ویژگی های این قالب است که با نیشتری تلخ، هم می خنداند، هم می گریاند. شعر طنز با هدف اعتراض و بیان کاستی ها بیشتر به مسائل روز می پردازد. به نظر من ویژگی اصلی این شعر خنداندن آن نیست.
با توجه به اینکه اخیرا در برنامه قندپهلو شرکت کرده اید، به نظر شما چقدر رسانه های جمعی و به ویژه تلویزیون میتوانند در معرفی ادبیات نقش داشته باشد و اینکه چه فرصت ها و آسیب هایی در این مسیر وجود دارد؟ طبیعی است که تلویزیون پرمخاطب ترین رسانه گروهی و پوشش دهنده وسیع ترین طیف مخاطب است و بی شک یک برنامه پرمخاطب ادبی، می‌تواند نقش تعیین کننده ای در توجه مخاطب به شعر و شاعری داشته باشد. از سویی ما در رسانه ملی با نوع مصرفی و سطح پایین ادبیات سر و کار داریم و مثلا برنامه هایی مانند مشاعره، بداهه سرایی و ... می‌تواند مورد توجه مخاطبان این رسانه باشد. همین نکته سلیقه جمعی را تنزل داده و می‌تواند موضوعاتی مانند لهجه ی محلی یا نوع خاص اجرای یک شخص را به عنوان مسائل لازم ادبی معرفی کرده و یک شاعر ضعیف که مثلا دارای لهجه محلی شیرین است را به عنوان شاعر درجه یک معرفی کند. قند پهلو یک برنامه ی ادبی ست که شرکت کنندگان آن از کسانی انتخاب شده اند که شعر طنز را می شناسند، سخنم درباره هم دوره ای های عزیز است، این که در زمان کم بتوانی شعر طنز آن هم سفارشی بنویسی کاریست که صرفا شاید از دور راحت باشد. درباره این برنامه خوشحالم که مجالی برای طنز خانم ها گذاشته شده، هرچند برای خانمها بسیار دشوار است مثل آقایون آزادی انتخاب کلمه و حرکات مرتبط با طنز را داشته باشند. البته بنده یک نقد و یک پیشنهاد درباره این برنامه دارم؛ با توجه به محدودیت اجرا در صدا و سیما و اینکه نمی توان با هر چیز و کلمه ای شوخی کرد و بالطبع در خنداندن دست بسته ای، در خصوص داوری هرچند هر دو بزرگوار از شخصیت های شناخته شده و صاحب نظر هستند، ولی صراحت لهجه درباره اکثر شعرها، هم کمی از نشاط شرکت کننده کم می کرد و هم توی ذوق مخاطب می زد، حداقل توقع من به شخصه از این بزرگواران هم سو بودن در جهت خنداندن مخاطب و پُر کردن کاستی ها بود. پیشنهادم این است از دوره های بعدی یک داور خانم هم در بین داوران باشد.
آیا طنز رادیویی و تلویزیونی، همجنس همان طنز مطبوعاتی است? و آیا اصولا با این گونه دسته بندی ها موافق هستید؟ نمیتوان خیلی به این دسته بندی اعتماد کرد، ولی میتوان گفت طنزهای مکتوب و آنچه توسط جراید و مطبوعات منتشر میشود، تفاوتی عمده و محوری با آنچه تلویزیون پخش میکند دارند و آن هم تفاوت جوهری و ذاتی طنز است. چراکه طنز مطبوعاتی عموما غایت و رویکردی انتقادی و اعتراضی داشته و طنزهای رادیو و تلویزیونی بیشتر به جنبه تفریح و سرگرمی و شوخی توجه دارند.
وضعیت شعر طنز را در حال حاضر به طور کلی چگونه توصیف می کنید؟ شعر طنز به نسبت اقسام دیگر شعر از استقبال و اقبال بیشتری برخوردار است. بنده چند جلسه جدی شعر طنز در تهران میشناسم که با جمعیت گسترده و شور و حال جدی برگزار میشوند. از جمله جلسه شکرخند با مجری گری آقای رفیع که علی رغم فروش بلیط، همیشه سالن پر میشود و جلسه قند و نمک که آقای بیابانکی اجرا میکند و آن هم جلسه باشکوه و بزرگی است. قدیم ترها هم جلسه \در حلقه رندان\ در حوزه هنری برگزار میشود که آن هم بسیار جلسه تاثیرگزاری بود و میتوان نقش آن در پیشبرد و اعتلای شعر طنز را خیلی پررنگ توصیف کرد. راه اندازی عموم این جلسات به ابتدای دهه هشتاد برمیگردد و مهمترین خصیصه ی آنها، حضور طنزپردازان مطرح و صاحب نام است و در مجموع میتوان گفت، فضای جلسات شعر طنز از دیگر جلسات ادبی پرشورتر و داغ تر است. هرچند سابقه چند دهه طنز مکتوب از گل آقا و طنز و کاریکاتور گرفته تا سال ها پیش و مجله توفیق، همراستا با این جلسات و در حمایت از آنها، فضای ذهنی جامعه مخاطبین را برای پذیرش این جلسات آماده کرده است. در واقع مردم بیشتر برای دیدن شاعرانی می آیند که با شعرشان در رسانه ها آشنا شده اند. ناگفته پیداست که برنامه ای مانند قندپهلو در میان، بیش از عوامل دیگر تأثیر داشته است. کد خبر: 403
خبرنگار: غزل ناصحی
