نخستین خبرگزاری شـعر و ترانه ایـران
مجيد صالحي در گفتگو با تارنا:
اختصاصی تارنا
نشر شانی یکی از چند انتشارات انگشت شمار تخصصی شعر در کشور است که به گواه ادعای شاعرانی که با این نشر کار کرده اند می‌توان گفت نشری است که از حاشیه ها جداست.
نشر شانی یکی از چند انتشارات انگشت شمار تخصصی شعر در کشور است که به گواه ادعای شاعرانی که با این نشر کار کرده اند می‌توان گفت نشری است که از حاشیه ها جداست. بسیاری از شاعران با اعتماد کامل و خیالی راحت اثر خود را به آن سپرده اند. از دروغ های نمایشگاهی دوری جسته و با صداقت کار می‌کند و شعار با ما شعر بخوانید را برای نشر خود انتخاب کرده است. در این آشفته بازار صنعت نشر به سراغ مجید صالحی مدیر اجرایی انتشارات شانی رفتیم تا در خصوص وضعیت بازار نشر، شانی، نمایشگاه و چرخه امروز ادبیات گفتگو کنیم :
مجید صالحی کار نشر را از کجا شروع کرد؟
من کتاب اول خودم را چاپ کردم، سال 1379 آن زمان نشر شانی وجود نداشت و من به عنوان یک ناشر ، مولف تمام کارها از جمله مجوز، طراحی، چاپ و... را انجام دادم. بعد از این در سال 84 به فکر تاسیس و راه اندازی نشر افتادم. چرا شانی؟ در مرحله اول پیشنهاد استاد رحیم رسولی از طنزپردازان خوب کشور بود که شانی را معرفی کرد و بعد ها با همین عنوان نامگذاری شد.
دستاورد شما در این 12 سال به عنوان مدیر اجرایی انتشارات شانی چه بوده؟
دستاورد این قضیه به دو دسته فرهنگی و مالی تقسیم می‌شود. از نظر فرهنگی تا جایکه خودم فکر می‌کنم در مسیر درست گام برمی‌دارم مطمئن و راضی هستم. این نمونه بارزی برای این مثل است که می‌گویند همه به قطاری که در حال حرکت است سنگ می‌زنند. خوب و بد همیشه وجود داشته، اما از نظر مالی باید بگویم که صنعت نشر با ادبیات خوب است اما نه به اندازه ای که همه گمان می‌کنند. نوعی پیوند بین ادبیات و نشر وجود دارد. اما محتویات آن قدر قوی نیست که بتواند جریان ساز باشد که اگر بود اتفاقات بسیار خوبی می افتاد.
12 سال پیش و در آغاز راه شانی حوزه شعر و ادبیات به اندازه امروز گسترده نبود و تا این اندازه با وفور شاعر مواجه نبودیم.
بله. من خاطرم هست که در کرج نشری با عنوان فراگاه در حوزه شعر تاسیس شده بود. یکسال بعد از آن شانی شروع به کار کرد. با توجه به اینکه نشرهای دیگری چون انجمن شعر، دارینوش، خانه شاعران و... وجود داشتند اما شانی تاسیس شد تا به طور تخصصی به شعر معاصر جوان بپردازد. رویه ای که شانی در پیش گرفت شاعران و افراد دیگری را بر آن داشت تا به فکر تاسیس نشر بی‌افتند. صنعت نشر در هر جا به یک پشتوانه و مهمتر از آن یک مدیریت قوی نیاز دارد.
اولین و ارزان ترین کتابی که چاپ کردید چه بود؟
اگر درست به یاد داشته باشم، اولین کتابی که منتشر کردیم متعلق به افسانه رئیسی از کرج بود که همچنان با شانی کار می‌کند و ارزان ترین کتاب هم کتاب چهارم یا پنجم شانی بود که متعلق به علی حیدری پویا با قیمت پشت جلد 500 تومان بود.
چگونه انتخاب می‌کنید که چه کتابی را چاپ کنید؟
مثل دیگر انتشارات ها اتاق فکری داریم که در نتیجه مشورت و چون و چرای مساله برای چاپ یک اثر تصمیم گیری می‌شود. تعدادی از دوستانی که در همه این سال ها پابه پای نشر شانی بودند عضو اتاق فکر نشر شانی هستند و یکی از دلایل اصلی بقای شانی این است که نام افراد این هیات هیچگاه فاش نشد و نتیجه یک کار گروهی بود. افرادی که به طور مستقیم و غیر مستقیم با ما کار می‌کنند چیزی بالغ بر 70 نفر هستند. شورای سیاست گذاری به همراه این افراد مجموعه شانی را تشکیل می‌دهند. اما این روزها تصمیم گرفتیم که کمی اختصاصی تر به قضیه نگاه کنیم.
یعنی ممکن است رویه ای را در پیش بگیرید که وظایف اصلی یک انتشارات را انجام دهید و از مولف تازه کار پولی دریافت نکنید؟
ما مسیری را انتخاب کردیم که طی آن به مولف حق تالیف خوبی بدهیم تا اثر خوب تولید شود.
حتی اگر شاعر ناشناخته ای باشد؟
حتی اگر شاعر ناشناخته ای باشد و در صدد چاپ اولین اثر مستقل خود باشد، به شرط خوب بودن اثر انتشارات بدون دریافت وجه، اثر وی را چاپ و به طور کامل از ایشان حمایت خواهد کرد.
با اطمینان؟
بله. با اطمینان کامل. اثر خوب به خوبی هم حمایت خواهد شد. طی سال های دهه های 70 و 80 بسیاری از مولفینی که امروز به عنوان مولف مستقل و مشهور می‌شناسید با نشر شانی و دیگر نشر ها کار کرده اند. در بدترین حالت ممکن شانی هر دو سال چند شاعر خوب به ادبیات معرفی کرده است. ما از یک اثر خوب حمایت و برای بهتر دیده شدنش هزینه می‌کنیم.
کمی واضح تر صحبت کنیم. در دو سال اخیر از گوشه و کنار شنیده می‌شد که مجید صالحی به چند نفر از شاعران سرشناس پیشنهاد داده که کتاب بعدی شما را چاپ می‌کنم اما به انتشارات دیگر ندهید. درست است؟
پیشنهاد چاپ کتاب دادیم.اتفاقی که متاسفانه به غلط بین ناشر هارواج پیدا کرده ، اما اینکه اثر یا آثار خودشونو به نشر دیگر ندهند، خیر. هر مولفی آزاد و مستقل است که اثر خود را به کدام نشر بسپارد. اما دقیقا عکس این قضیه اتفاق افتاده ، مثلا نشر x به مولف حق تالیف خوبی میدهد که با نشر شانی همکاری نداشته باشند. اما این موضوع را هم در نظر بگیریم که هر مولفی اگر با انتشاراتی کار می‌کند، باآن نشر شناخته می‌شود و با آن نشر وارد دنیای گسترده ادبیات می‌شود،دور از ادب نخواهد بود اگر که در ادامه نیز این مسیر را طی کند .
به عنوان مدیر اجرایی انتشارات شانی چه راهکاری دارید که مولف از تعداد تیراژ چاپ شده مطمئن باشد؟ چه تضمینی وجود دارد که تعداد شمارگان مندرج در سرشناسه کتاب واقعی است؟
من فکر می‌کنم بیشتر ناشران به این قضیه اعتقاد دارند که نمی‌توان به طور دقیق مشخص کرد که چه تعداد کتاب چاپ شده. تنها در صورتی امکان پذیر است که مولف بالای سر اثر ایستاده و به تمامی مراحل چاپ اثرش نظارت کرده باشد. این نوعی قانون نانوشته است. ناشر موظف است که همه این اصول را رعایت کند. اما با وجود شرایط خاص. گاهی اوقات این اتفاق نمی‌افتد. به عنوان مثال شما قراردادی را با انتشارات امضا می‌کنید. ناشر می‌گوید این اثر در طول مدت یکسال فروخته و تعداد چاپ مشخص خواهد شد. اگر از تعداد گفته شده کمتر شد که ناشر ضرر کرده اما اگر بیشتر شد ناشر از نظر عرفی، شرعی و قانونی موظف است که به مولف بگوید. این مثال بارز مال حرام خوردن است. کتابی که به چاپ دوم می‌رسد، قطعا پتانسیل تبدیل شدن به چاپ های بعدی را نیز دارد. بهرحال پس از مدتی همه این ها مشخص خواهد شد. پس ناشر موظف است که صادق باشد. من همیشه گفته ام که درب انبار شانی به روی مولف باز است. با خیال راحت بیاید، تعداد واقعی نسخه های چاپی اثرش را ببیند و حتی بشمارد. این حق قانونی تمام مولفان است ، به هرحال درب انبار شانی باز است و ای کاش دیگران هم از این قانون نانوشته تبعیت کنند .
مدتی است برخی از انتشاراتی ها به سوی حاشیه پردازی رانده شدند و با مولف هایی کار می‌کنند که به جای متن به حاشیه می‌پردازند و مدام با دیگران درگیرند. شاید به نوعی باعث فروش بیشتر شود اما در آخر به ضرر انتشارات است?
به نظر من برند سازی نوعی حرکت اقتصادی است. مدیران موفق همگی اینکار را انجام می‌دهند و از قبل آن هم به سود مالی می‌رسند و هم به چرخه نشر کمک می‌کنند. اما این را هم در نظر داشته باشید که اگر نشری به برند کردن یک مولف بپردازد باید برایش وقت بگذارد. به علم و قلمش ایمان داشته باشد . هزینه کتاب بدهد. این هزینه چه خوب و چه بد وارد چرخه صنعت شده است. برندسازی خوب است. به شرطی که درست پیش رود و بر اساس شایسته سالاری یک نفر را برند کنند. متاسفانه امروزه برند سازی ها به درستی انجام نمی‌شود و نتیجه آن هم حاشیه هایی که به وجود آمده است.
شانی چه ویژگی دارد که آن را از دیگر نشرها متمایز می‌کند و مولف را مجاب می‌کند که اثر تازه متولد شده اش را به شانی بسپارد؟
مدتی پیش از تعدادی از مولفان شنیدم که می‌گفتند اگر اثر خوبی دارید، کتاب اولتان است و می‌خواهید دیده شود شانی را انتخاب کنید. شانی کارهایی را انجام میدهد که کمتر از دیگر نشرها دیده اید. به عنوان مثال ما کتاب های بسیاری را هدیه می‌دهیم که ممکن است در سبد فروش قرار نگیرد. ما در نمایشگاه امسال چیزی بالغ بر 700 هزار تومان کتاب هدیه دادیم. کسانی که چند کتاب از شانی خریدند یک یا دو کتاب هم هدیه گرفته اند. کدام نشر کتاب هدیه میدهد ؟ علاوه بر هدیه کتاب هدیه کارت پستال، کارت هایی که توسط یک تیم حرفه ای طراحی شده که شامل معرفی دیگر شاعران بوده. کتاب هایی هم که هدیه داده شد کتاب های خوب نشر بودند. چیزهایی که برای آن هزینه کردیم. این ها عواملی است که شانی را متمایز می‌کند و باعث می‌شود در ذهن ها ماندگار شود.
با چه شاعرانی دوست داشتید/دارید کار کنید و تا امروز میسر نشده؟
یکی از افرادی که خیلی دوست دارم اثرش را منتشر کنم حسین منزوی است. شاید هم هیچگاه این اتفاق نیفتد. چرا که اساس کار شانی آثار شاعران جوان است.
چه انتقادی به سیستم نشر دارید که خودتان از آن پرهیز می‌کنید؟
ممیزی. در کل خودسانسوری بد است. با این حال من ناشر، به مولف می‌گویم که سعی کن چیزی ارائه دهی که شامل ممیزی نشود. اما خودم به هیچ عنوان چیزی را سانسور نمی‌کنم. بسیاری از ناشران ما گزیده ای کار می‌کنند. از 50 عنوان شعری که مولف در اختیار ناشر قرار میدهد 30 عنوان چاپ می‌کند. اما شانی هیچگاه چیزی را سانسور نمی‌کند.
قله نشر شانی را در کجا خواهید دید؟
شانی را مولف ها پیش می‌برند. نه شخص مجید صالحی. شانی 12 سال پیش به اسم انتشارات راه افتاد و امروز گسترده تر شد. یک گروه انتشاراتی شد، در زیر مجموعه خود چاپخانه دارد، در سطح استان البرز مجله منتشر می‌کند و کارهای دیگر. دوست ندارم قله شانی را ببینم چرا که اگر به قله رسیدی ناچار به پایین آمدن از آن هستی. دوست دارم تا زمانی که این اعتماد وجود دارد و مطمئن باشم که می‌توانم به ادبیات خدمت کنم برای شانی کار خواهم کرد.
شانی را در یک جمله تعریف کنید؟ اولین ناشر تخصصی شعر
حرف ناگفته و باقی مانده ای وجود دارد؟
در آینده ای نزدیک خبرهایی از شانی خواهید شنید. طرح بسیار خوبی برای بالا بردن سرانه کتاب داریم که به زودی اطلاع رسانی خواهد شد . برای جمع بندی پایان این گفتگو نیز باید بگویم که تمام کارهایی که به عنوان نشر در کشور اتفاق می‌افتد زیر مجموعه صنعت چاپ است. این یک کار صنعتی است. شخصی که وارد کار صنعتی می‌شود به عرف، متن، قلم و شاعرانگی دقت نمی‌کند. چرا که صنعتی برخورد می‌کند. صنعتی شدن چیزی باعث کثرت آن می‌شود و در نتیجه کثرت، کیفیت و وحدت نیز کاهش پیدا می‌کند. اگر این اتفاق جوری پیش می‌رفت که صنعت ، سود خود را کمتر و حق بیشتری به مولف داده می شد قطعا آثار خوب و با کیفیت تری تولید می‌شد.
برچسب ها: شانی
