آیین اصیل سینه زنی و شعرخوانی دودمه در تکیه دارقاضی و میانده

به گزارش خبرگزاری شعر ایران-تارنا: از دیرباز تاکنون آداب سوگواری سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) و یاران با وفایش در محله تاریخی کن به شیوه ای اصیل و با قدمت برپا می گردد. محله کن خود به پنج محله کوچکتر به نام های  دارقاضی یا درقاضی ، سرآسیاب، میانده، بالان یا در گویش محلی(بالون) و اسماعیلیان (اسمالون) تقسیم می شود. هر پنج محله دارای پنج تکیه قدیمی و ریشه دار هستند که پیشینه آن ها به دوره قاجار و قبل تر باز می گردد.

هر ساله شب عاشورا اهالی اصیل کن و مردم دیگر از جاهای مختلف در این پنج حسینیه کهن گرد هم می آیند و از سرشب آماده اجرای مراسم می شوند. مراسم اصلی شامل دسته جات پیاده سینه زنی می شوند و هر دسته به دو گروه بخش می شود که تابلویی با دسته چوبی  در میان هر گروه حمل می شود. این تابلو دربردارنده شعر نوحه ایست که گروه عزاداران سینه زن برای هماهنگی بیشتر به آن توجه داشته و در هنگام سینه زنی آن را می خوانند. 

در واقع در هردسته دوگروه و هر گروه یک تابلو دارد که توسط یکی از حاضرین در جمع حمل می شود. تابلوی دسته یک و دسته دوم سینه زنان، به این صورت که گروه نخست بند اول شعر را خوانده و گروه دوم با آن سینه می زنند و سپس حلقه دوم بند دوم شعر را خوانده و گروه اول با آن سینه می زنند و به این شکل در محلات و بین تکایا می چرخند و عزاداری می کنند.

 این سبک مداحی که نزدیک به یک قرن و بیشتر از یک سده قدمت دارد به ذکر «دودمه» معروف است. این شیوه ذکرگویی در آیین عزاداری روز تاسوعا در تکایای بازار تاریخی تهران و به ویژه  تیمچه حاجب الدوله و همچنین تکایای قدیمی  شمیرانات  نیز مرسوم است با این تفاوت که در چارچوب آداب چهارپایه خوانی اجرا می شود ولی در محلات و حسینیه های کن در دسته جات گردشی در محل بدون استفاده از مداح چهارپایه خوان با میکروفن و بلندگو و توسط خود دسته سینه زنی با کمک یک میاندار که به ذکر شعر مسلط تر باشد، اجرا می شود.

مضمون اشعار استفاده شده در ذکر دودمه تکایای کن از جمله حسینیه دارقاضی، بیشتر در منقبت و رثای ابوالفضل العباس و شرایط حال آن حضرت در روز عاشورا و هنگامه پیکار ، جانبازی و سقایت و تلاش برای رفع تشنگی اهل حرم است.

در سرودن اشعار ذکر مداحی دودمه بیشتر از قالب شعری «مستزاد» بهره گیری می شود و علت آن اضافه شدن مصرع های کوتاه، هماهنگ و موزون به انتهای مصرع های اصلی است که به فراخور همخوانی و زمزمه دسته جات سینه زنی سروده می شود. از نظر موسیقایی نیز بیشتر در دستگاه ایرانی چهارگاه به کار گرفته می شود.

در انتها دسته جات سینه زنی در داخل تکیه جمع می شوند و دو گروه با هم یکی شده متون روی تابلو را باهم می خوانند و ذکر دودمه در شاه بیت به مرور تند و به شور تبدیل می شود. در تصاویر زیر لحظاتی از اجرای دودمه در محلات کن و تکیه دارقاضی و میانده را در شب عاشورای 1403 خورشیدی مشاهده می کنیم. تکیه دارقاضی با نام اصلی «حسینیه نور دراویش» در نزدیکی امامزاده کابل حسین قرار دارد.

اتمام خبر/